Γράφει ο
Χριστόφορος Ηλ. Γαβράς MD,PhD
Παιδίατρος με εξειδίκευση στην Παιδοκαρδιολογία
Ακαδημαϊκός Υπότροφος, Α’ ΜΕΝΝ Ιπποκρατείου
Συνεργάτης Διαβαλκανικού, Γένεσις, Αγ. Λουκά
Υπάρχουν κάποια συμπτώματα ή αντικειμενικά ευρήματα που μπορεί να συσχετίζονται με το καρδιαγγειακό και θα ωθήσουν τον παιδίατρο να σας παραπέμψει για εξειδικευμένο περαιτέρω έλεγχο.
Όσον αφορά στα νεογνά και βρέφη η προσοχή καταρχήν εστιάζεται στα χαρακτηριστικά της σίτισης. Αν το μωρό τρώει εύκολα ή σε αντίθετη περίπτωση εμφανίζει γρήγορη αναπνοή, λαχάνιασμα, κούραση ή εφίδρωση στη διάρκεια της σίτισης. Αυτά τα συμπτώματα (που ονομάζονται συμπτώματα καρδιακής ανεπάρκειας) θα έχουν ως αποτέλεσμα το νεογνό/βρέφος να μην λαμβάνει βάρος με φυσιολογικό ρυθμό. Ο παιδίατρός σας μπορεί να έχει και άλλα ευρήματα από την κλινική του εξέταση και θα σας παραπέμψει για να επιβεβαιώσει ή αποκλείσει την πιθανότητα η κλινική εικόνα να οφείλεται σε καρδιοπάθεια.
Καρδιολογική εκτίμηση μπορεί να ζητήσει ο παιδίατρός σας εάν εντοπίσει κατά την κλινική του εξέταση φύσημα. Το φύσημα είναι ένα ακροαστικό εύρημα που μπορεί να οφείλεται τόσο σε αθώα όσο και σε παθολογικά αίτια. Ο χαρακτήρας του φυσήματος θα οδηγήσει τον παιδίατρό σας να αποφασίσει εάν θα το διερευνήσει άμεσα ή θα υιοθετήσει στάση αναμονής.
Η ξαφνική αλλαγή στη συμπεριφορά ενός νεογνού-βρέφους θα πρέπει –επίσης- να εγείρει την ανησυχία των γονιών και να αναζητήσουν εκτίμηση από τον παιδίατρό τους. Όταν μιλάμε για αλλαγή συμπεριφοράς εννοούμε επίμονη υπνηλία, επίμονη ανησυχία, γοερό-απαρηγόρητο κλάμα, άρνηση λήψης τροφής. Αυτή η αλλαγή στη συμπεριφορά μπορεί να οφείλεται σε μια επίμονη ταχυκαρδία η οποία πρέπει να διαγνωστεί και να αντιμετωπιστεί εγκαίρως. Τα νεογνά-βρέφη φυσιολογικά έχουν πολύ περισσότερες σφύξεις από τους γονείς τους – στην προκειμένη περίπτωση η ταχυκαρδία είναι τόσο έντονη που δεν προλαβαίνει κανείς να τις μετρήσει ψηλαφητικά ή ακροαστικά (σε κάποιες περιπτώσεις ούτε το παλμικό οξύμετρο μπορεί να καταγράψει την πραγματική καρδιακή συχνότητα).
Η απότομη αλλαγή της συμπεριφοράς του νεογνού με αλλαγή στο χρώμα και στη θερμότητα του κάτω μισού του σώματος ( κάτω άκρα ) μπορεί να οφείλεται σε μια επείγουσα κατάσταση που ονομάζεται στένωση του ισθμού της αορτής. Εκεί θα πρέπει να ενημερώσετε τον παιδίατρό σας και να αναζητήσετε κατεπειγόντως ιατρική υποστήριξη ιδανικά σε νοσοκομειακή δομή.
Το μη φυσιολογικό χρώμα του δέρματος (κυάνωση) μπορεί επίσης να υποκρύπτει συγγενή κυανωτική καρδιοπάθεια. Αυτό βεβαίως δεν αφορά την ακροκυάνωση (μελανές παλάμες-πέλματα) που είναι σύνηθες εύρημα στα νεογνά. Η κυάνωση μπορεί να είναι δύσκολο να εντοπιστεί μόνο επισκοπικά, αλλά εύκολα αναγνωρίζεται με τη χρήση παλμικού οξυμέτρου και κατόπιν χρήζει άμεσης παιδοκαρδιολογικής διερεύνησης.
Άλλο στοιχείο από το ιστορικό που μπορεί να υποκρύπτει πρόβλημα από το καρδιαγγειακό είναι οι επίμονες λοιμώξεις του αναπνευστικού ή διάφοροι περίεργοι ήχοι στην αναπνοή (πχ συριγμός) ή η δυσκαταποσία με την έναρξη χορήγησης στερεών τροφών. Αυτή η κλινική εικόνα μπορεί να εμφανιστεί όταν πιέζεται η τραχεία ή/και ο οισοφάγος από κάποια αγγειακή δομή που βρίσκεται σε μη φυσιολογική θέση.
Ο παιδίατρος θα σας παραπέμψει για εξέταση του καρδιαγγειακού και στα πλαίσια διερεύνησης επεισοδίου απώλειας συνείδησης (συγκοπικό επεισόδιο).
Σε ένα παρατεινόμενο εμπύρετο (πυρετός διάρκειας τουλάχιστον 4 ημερών) ο παιδίατρός σας θα συμπεριλάβει στη διαφορική του διάγνωση και μια πάθηση που ονομάζεται ν. Kawasaki οπότε η παιδοκαρδιολογική εκτίμηση γίνεται και σε αυτήν την περίπτωση επιτακτική.
Σε μεγαλύτερα παιδιά οι συνηθέστεροι λόγοι αναζήτησης παιδοκαρδιολογικής εκτίμησης είναι η ακρόαση φυσήματος, ο θωρακικός πόνος (ιδιαίτερα στην άσκηση ή επί εμπυρέτου ή μετά από εμπύρετο), το αίσθημα παλμών (φτερούγισμα), η απώλεια συνείδησης ( συγκοπικό επεισόδιο) ή προσυγκοπικό επεισόδιο, η δύσπνοια στην κόπωση, η εύκολη κόπωση και η αλλαγή του επιπέδου ενεργητικότητας μετά από κάποια προηγηθείσα λοίμωξη. Επίσης ένας ιδιάζον φαινότυπος ( όπως λόγου χάρη ψηλό για την ηλικία του παιδί με ευλυγισία στις αρθρώσεις, η παρουσία σκαφοειδούς θώρακα, πολλαπλές café au lait κηλίδες, παρουσία οζιδίων, αιμαγγειωμάτων ) καλό είναι να οδηγεί σε αξιολόγηση του καρδιαγγειακού. Ένα παρατεινόμενο εμπύρετο εάν οφείλεται σε ν. Kawasaki – επίσης – πρέπει να οδηγεί σε παιδοκαρδιολογική εκτίμηση. Ο παιδίατρος θα σας παραπέμψει και στην περίπτωση που τεθεί υποψία νόσησης από ρευματικό πυρετό ή λοιμώδη ενδοκαρδίτιδα. Παιδοκαρδιολογικός έλεγχος θα ζητηθεί από τον παιδίατρό σας και σε επίμονη καταγραφή υψηλών τιμών αρτηριακής πίεσης και δυσλιπιδαιμίας.
Σε αυτές τις περιπτώσεις χρειάζεται ενδελεχής κλινική εξέταση, λήψη αναλυτικού ατομικού και οικογενειακού ιστορικού, καταγραφή της αρτηριακής πίεσης, ηλεκτροκαρδιογράφημα και διαθωρακικό υπερηχογράφημα καρδιάς. Επιπρόσθετα ίσως χρειαστεί διενέργεια holter ρυθμού ( συνεχής καταγραφή καρδιογραφήματος για 24 ή περισσότερες ώρες), δοκιμασίας κόπωσης ή περαιτέρω απεικονιστικός έλεγχος με αξονική ή συνηθέστερα μαγνητική τομογραφία.
Σε κάθε περίπτωση ακόμη κι αν δεν έχει προκύψει η ανάγκη για παιδοκαρδιολογική εκτίμηση νωρίτερα, είναι συνετό αυτή να γίνεται πριν την έναρξη συστηματικής αθλητικής δραστηριότητας. Μια εκτίμηση που θα δώσει το «πράσινο φως» για τη συμμετοχή σε συστηματικό αθλητισμό και θα λειτουργήσει ως σημείο αναφοράς για το μέλλον. Για τα παιδιά που θα μπουν στη διαδικασία του ανταγωνιστικού αθλητισμού, η λήψη ιστορικού, η κλινική και η ηλεκτροκαρδιογραφική τουλάχιστον αξιολόγηση θα πρέπει να γίνεται σε ετήσια βάση ( ζητείται δελτίο αθλητή από τις ομάδες ετησίως).
Δυστυχώς υπάρχουν καταστάσεις όπως η ανώμαλη θέση των στεφανιαίων αγγείων ή καρδιομυοπάθειες σε αρχικά στάδια που δεν δίνουν κλινικά σημεία και είναι απίθανο να διαγνωστούν μόνο με την κλινική εξέταση. Στην κατηγορία αυτή εμπίπτουν και κάποιες συγγενείς καρδιοπάθειες (όπως λόγου χάρη τα ελλείμματα του μεσοκολπικού διαφράγματος ή η δίπτυχη αορτική βαλβίδα χωρίς στένωση ή ανεπάρκεια ή η διάταση της αορτικής ρίζας) που μπορεί να δίνουν λίγα ή και καθόλου κλινικά ευρήματα και διαλάθουν.
Υπάρχει επομένως μια σειρά από συμπτώματα και αντικειμενικά ευρήματα που μπορεί να έχουν σχέση με το καρδιαγγειακό. Να αναφέρετε στον παιδίατρό σας ό,τι θεωρείται ως μη φυσιολογικώς αναμενόμενο και σας ανησυχεί και αυτός -μετά την κλινική του εκτίμηση- θα κρίνει αν όντως χρήζει περαιτέρω εξειδικευμένης διερεύνησης.
